ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ... ΤΟ ΧΑΣΑΜΕ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΠΑΤΡΙΩΤΗ

Έχουν περάσει 32 χρόνια όταν το όραμα της Ελεύθερης Ραδιοφωνίας – Τηλεόρασης πήρε σάρκα και οστά στην Ελληνική πραγματικότητα.

Μέχρι τότε επιτρέπονταν να εκπέμπουν μόνο το κρατικό ραδιόφωνο και τηλεόραση.
Παράνομα λειτουργούσαν οι ερασιτεχνικοί σταθμοί, που αποτελούσαν μία εναλλακτική πρόταση, και μία πιο ελεύθερη έκφραση στην μπάντα των ερτζιανών. Εκπέμποντας οι ερασιτέχνες έθεταν σε κίνδυνο τον εξοπλισμό τους και ότι σχετίζονταν με την εκπομπή (βινύλια, κασέτες) που κατάσχονταν στην περίπτωση σύλληψης τους εν ώρα εκπομπής.

Όλο αυτό το σκηνικό υποτίθεται θα άλλαζε με την Ελεύθερη Ραδιοφωνία…
Εκτός από τα κρατικά ραδιόφωνα, ξεκίνησαν την λειτουργίας τους νέοι σταθμοί, οι ώρες για εκπομπές και παραγωγούς πολλαπλασιάστηκαν, οι ερασιτέχνες θα μπορούσαν να έβρισκαν ραδιοφωνική στέγη σε ένα νόμιμο ραδιόφωνο η μπάντα των FM θα είχε πλέον δεκάδες επιλογές για μουσική, απόψεις, ιδέες κτλ..

Μέχρι τότε το 1987, υπήρχαν ελάχιστοι (αδέσποτοι ραδιοφονιάδες), όσοι ήταν εκτός ΕΡΤ, που μπορεί να γνώριζαν λίγα πράγματα για το ραδιόφωνο. Δεν ήταν έτσι και αλλιώς κάποιος τομέας που άφηνε ελπίδες επαγγελματικής αποκατάστασης, αφού μόνο η ΕΡΤ υπήρχε που λειτουργούσε επαγγελματικά - πελατειακά, με αποστειρωμένο καταστατικό λειτουργίας και θέσεις εργασίας μόνο για τους ημέτερους.

Να φανταστείτε ότι πριν το 1987 υπήρχαν 2 σχολές ηχοληψίας η Παπαντωνοπούλου και η Σταυράκου, οι οποίες ήταν σχολές ηχοληψίας κινηματογράφου… η Σταυράκου ήταν και Εικονοληπτών (επίσης κινηματογράφου)

Ξαφνικά μετά το υπέροχο γεγονός της Ελεύθερης Ραδιοφωνίας, εμφανίστηκαν εκατοντάδες ειδήμονες που ανέλαβαν το δύσκολο έργο μίας νέας κατάστασης που θα μπορούσε να μεγαλουργήσει σε κοινωνικό επίπεδο.

Συνήθως αυτοί που αναλάμβαναν τέτοιους ρόλους ήταν τύποι που είχαν αντιγράψει το αποστειρωμένο καθεστώς λειτουργίας της ΕΡΤ, δημιουργώντας ένα πολύ προσωπικό πλαίσιο για το τι ορίζεται ποιοτικό και τι όχι. Σε αυτό το πλαίσιο με το καλημέρα, αντί να ξεκινήσει ο πλουραλισμός, η πολυφωνία, οι εναλλακτικές εκπομπές, ξεκίνησε ο αποκλεισμός, εξαιτίας της κρίσης μερικών ανθρώπων που κατείχαν πόστο διαχείρισης του προγράμματος σε διάφορους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Αυτοί οι τύποι απέδειξαν ότι δεν είχαν πάρα χαμπάρι σε τι μποστάνι φυτευτήκαν (οι περισσότεροι ήταν γνωστοί γνωστών, άσχετα αν ήταν άσχετοι με το αντικείμενο), και όπως καταγράφεται από την ιστορία, το όραμα της Ελεύθερης Ραδιοφωνίας το έπνιξαν με τις ελιτίστικες αντιλήψεις τους για κάτι που δεν γνώριζαν και η κρίση τους βασίζοντας στις προκαταλήψεις τους για το τι θεωρείται ποιοτικό σύμφωνα με την νομενκλατούρα.

Ακόμα και σήμερα αν ρωτήσετε 100 ανθρώπους τυχαία στον δρόμο, να σας που πως πρέπει να λειτουργεί ένας ραδιοφωνικός σταθμός, να προτείνουν ένα ενδεικτικό καθημερινό πρόγραμμα, ούτε ένας δε βρεθεί να σας πει, «δεν γνωρίζω», «δε το έχω σκεφτεί», «δεν ακούω τόσο συχνά ραδιόφωνο ώστε να έχω άποψη» και άλλες τέτοιες ταπεινές απαντήσεις…

Όλοι γνωρίζουν!
Όλοι θεωρούν ότι θα μπορούσαν να αναλάβουν αύριο ένα ραδιόφωνο και να απογειώσουν την ακροαματικότητα, να τον κάνουν ποιοτικό, και ταυτόχρονα και κερδοφόρο!!!
Τόσο εύκολα και τόσο απλά...

Αλλά ας μη βιαζόμαστε πάμε πίσω στις αρχές της δεκαετίας του 90, όταν αυξάνονταν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Αττική, που μέχρι τότε υπήρχαν ακόμα εναλλακτικές συχνότητες, αλλά παραδόξως ήταν πολύ δύσκολο να βρει κάποιος ώρα ως παραγωγός σε κάποιο ραδιόφωνο.

Ξαφνικά, μέσα σε 3-5 χρόνια από το πουθενά εμφανίστηκαν εκατοντάδες μουσικοί παραγωγοί, οι περισσότεροι ήταν φίλοι, φίλων, και όπως αντιλαμβάνεστε ο πλουραλισμός και η πολυφωνία σε μόλις μία 5ετια πήγαν περίπατο και το μέσο άρχισε να μπαίνει σε μία λογική φιλικό - πελατειακού καθεστώτος.

Στα μέσα του 90 που οι αγελάδες ήταν παχιές, έπεφταν τα πακέτα Ντελόρ σα το χαλάζι, το ραδιόφωνο άρχισε να περνάει στα χέρια μεγαλόεργολάβων – καρχαριών και ξαφνικά να μετατρέπονται πολλά από αυτά σε δημοσιογραφικά!

Στην ουσία πολλές συχνότητες έγιναν φερέφονα συμφερόντων εργολάβων, που τα χρησιμοποιούσαν σα μοχλό πίεσης στην εκάστοτε κυβέρνηση προκειμένου να εξασφαλίζουν δημόσια έργα. Φυσικά αυτό δε τους κόστιζε τίποτα, παρότι είχαν στο πλευρό τους εκολλαπτόμενους τότε δημοσιογράφους, που σήμερα έχουν γίνει οι ίδιοι καναλάρχες.  
Δε τους κόστιζε τίποτα γιατί τα μεγαλύτερα κέρδη από τις διαφημίσεις προέρχονταν από κρατικές, που τα ποσά ήταν υπέρογκα σε σχέση με τις μη κρατικές.

Αυτά τα ραδιόφωνα ξεκίνησαν να φτιάχνουν και τους επόμενους υπουργούς! με ότι αλισβερίσι συνεπάγονταν κάτι τέτοιο… φυσικά στην συνέχεια αυτό τον ρόλο ανέλαβε πιο αποτελεσματικά η "Ελεύθερη Τηλεόραση".

Πότε πρόλαβαν άραγε και βγήκαν τόσοι πολλοί δημοσιογράφοι σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα? Κανείς δεν είναι σε θέση να μας το απαντήσει. Πιθανή απάντηση θα μπορούσε να είναι… αυτοί που βρέθηκαν να το παίζουν δημοσιογράφοι, δεν ήταν δημοσιογράφοι, αλλά πρόθυμοι υπάλληλοι συμφερόντων, όπως είναι και σήμερα, παρότι έχουν γίνει μεγάλοι και τρανοί έγκριτοι δημοσιογραφάρες!

Μετά τα μέσα του 90, η τηλεόραση άρχισε να γίνεται κυρίαρχο ΜΜΕ, και το ραδιόφωνο όλο και έχανε ακροατές…

Από το 95 και μετά το ραδιόφωνο άρχισε να τηλεοπτικοποιείται, μοντέλα ανακάλυπταν ότι μπορούσαν πολύ εύκολα να γίνουν μουσικοί παραγωγοί, ηθοποιοί των σίριαλ και αυτοί έγιναν μουσικοί παραγωγοί, δημοσιογράφοι που έβγαιναν το βράδυ στην τηλεόραση, το πρωί έκαναν εκπομπή στο ραδιόφωνο (μα καλά τόσα πολλά είχαν να πουν που δεν έφτανε ένα από τα 2 μέσα?)…

Με λίγα λόγια το ραδιόφωνο έγινε πασαρέλα, που χαρτζιλίκωνε όσους είχαν «πρόσωπο».

Η μαγεία του ραδιοφώνου δέχθηκε άλλο ένα πλήγμα από τους άσχετους τότε διαχειριστές του…
Ο ακροατής άκουγε μία φωνή, επειδή γνώριζε το πρόσωπο, αντί να ακούει μία φωνή και να προσπαθεί να φανταστεί το πρόσωπο.

Δεν χρειάζονταν και πολλά να βρεθεί με εκπομπή στο ραδιόφωνο... Κορμάρα και γνωστή φυσιογνωμία, και όπως αντιλαμβάνεστε αυτό περιόρισε ακόμη περισσότερο τον πλουραλισμό και την πολυφωνία, περιόρισε ακόμη περισσότερο την πιθανότητα κάποιος που είχε μεράκι και γνώσεις να του δοθεί χρόνος να μοιραστεί τις γνώσεις του μέσα από μία ραδιοφωνική συχνότητα (μουσικές, θεματικές, φιλοσοφικές κτλ.)

Αφού απέτυχε και το μοντέλο με τα μοντέλα, το ραδιόφωνο είχε να αντιμετωπίσει μία ακόμη δυσκολία… αυτή της βιωσιμότητας.
Τα μεγάλα πακέτα πήγαιναν στην τηλεόραση, και έμεναν ψίχουλα για το ραδιόφωνο.

Δεν υπήρχε δυνατότητα για χατζιλίκι… και ξεκίνησε η αντίστροφη μέτρηση για το μέσο.
Non Stop Music, Playlist, κονσέρβες κτλ…
κάθε μέρα τα ίδια και τα ίδια τραγούδια, από το πρωί μέχρι το βράδυ (αλήθεια υπάρχει κανένας που να γνωρίζει ποιος επιλέγει αυτά τα τραγούδια που παίζουν τα γνωστά ραδιόφωνα).

Ο διαθέσιμος χρόνος για τις ζωντανές εκπομπές κυριολεκτικά εξαφανίστηκε με αυτό το «πρωτοποριακό» μοντέλο που διατηρείται μέχρι σήμερα, και που έχει σαν αποτέλεσμα ο μόνος χρόνος που ακούει κάποιος ραδιόφωνο να είναι εν κινήσει στο αυτοκίνητο του, και αυτό φαντάζομαι αναγκαστικά.

Έτσι και αλλιώς το όραμα της Ελεύθερης ραδιοφωνίας κανείς δε το θυμάται, κανείς από τους κατά καιρούς πρωταγωνιστές δεν έχει βγει να κάνει έναν απολογισμό, να παραδεχθεί την προσωπική του αποτυχία και να ζητήσει ένα ταπεινό συγνώμη στον κόσμο που φτωχοποίησε στην συνείδηση του, αυτό το μαγικό μέσο.

 Είναι όλοι αυτοί οι κατά καιρούς επιτυχημένοι, που έκαναν κουμάντο στα ραδιοφωνικά μαγαζιά, που έβγαλαν καλά χρήματα, που πουλούσαν μούρη, χωρίς να γνωρίζουν το παραμικρό για το αντικείμενο.

Τα τελευταία χρόνια η ακροαματικότητα εξαρτάται από τις δημοσκοπήσεις…
άλλο ένα φονικό παράσιτο που μπήκε στην ζωή του ραδιοφώνου, που σε συνδυασμό με τις μνήμες στα ραδιόφωνα, καθόριζε τη μοίρα του κάθε ραδιοφωνικού σταθμού.

Στις δημοσκοπήσεις δεν συμμετείχαν όλοι οι ραδιοφωνικοί σταθμοί!
μόνο όσοι χρηματοδοτούσαν την δημοσκόπηση!!!
το αποτέλεσμα…
Οι «άλλοι σταθμοί», να έχουν το διπλάσιο ποσοστό σε ακροαματικότητα από τον πρώτο επώνυμο ραδιοφωνικό σταθμό της δημοσκόπησης. Αυτό βέβαια ο κόσμος δε το γνώριζε, και στο δόγμα του αυτούς ξέρουμε, αυτούς εμπιστευόμαστε παρεμένε ακροατής σε ραδιόφωνα που παίζουν τα ίδια τραγούδια κάθε μέρα επί κάμποσα χρόνια!!

Είναι λογικό όταν σε ένα πεδίο παρουσιάζεις κάτι μέτριο (ίσως και κάτω του μετρίου) σα καλύτερο μεγάλη μερίδα κόσμου να εγκαταλείψει εντελώς το πεδίο, και μάλιστα με πολύ λίγες πιθανότητες να δώσει μία δεύτερη ευκαιρία.

Θα κάνω έναν απλοικό υπολογισμό για καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει, και κυρίως τον παραλογισμό και την ηλιθιότητα με την οποία εξακολουθούν να λειτουργούν ΟΛΟΙ οι ραδιοφωνικοί σταθμοί στην Αττική…
Ας υποθέσουμε ότι υπάρχουν 40 ραδιοφωνικοί σταθμοί που εκπέμπουν στο λεκανοπέδιο.

Ας πούμε ότι οι ώρες που διαθέτουν για ζωντανές εκπομπές εκτός ζωνών υψηλής ακροαματικότητας είναι 10 x 40 = 400 ώρες ημερησίως στις οποίες θα μπορούσαν να μεταδίδονταν 5 δίωρες εκπομπές καθημερινά, δηλαδή 200 ζωντανές εκπομπές κάθε μέρα, από μουσικούς παραγωγούς, με επιλογές από ανθρώπους που έχουν εντρυφήσει σε συγκεκριμένα μουσικά ρεύματα, με τις αντίστοιχες γνώσεις που συνεπάγεται αυτή η πολύχρονη ενασχόληση.

Καταρχήν θα ζωντάνευε το ραδιόφωνο, κατά δεύτερο θα υπήρχαν επιλογές, αυτός ο κατακαημένος πλουραλισμός που χάθηκε στην σκόνη… Θα ήξερε ο ακροατής τι θα ακούσει και θα συντονίζονταν γι’ την συγκεκριμένη εκπομπή και όχι επειδή είναι στο αυτοκίνητο και δεν έχει άλλη επιλογή.

Αυτές οι 5 δίωρες δε θα ήταν ίδιες εκπομπές κάθε μέρα, θα μπορούσαν να είναι ίδιες εκπομπές 2 φορές την εβδομάδα που σημαίνει 280 διαφορετικοί μουσικοί παραγωγοί.
Αυτό φυσικά δεν έχει συμβεί ούτε στο παρελθόν, καθώς πριν προλάβει να ωριμάσει η Ελεύθερη Ραδιοφωνία, βρέθηκαν κάποιοι που την βίασαν όσο ήταν ακόμα βρέφος.

Σήμερα υπάρχουν ραδιοφωνικοί σταθμοί της πλάκας που για να διαθέσουν 2-3 ώρες την εβδομάδα αξιώνουν χορηγία 200-500 ευρώ τον μήνα!

Αυτό είναι η Ελεύθερη Ραδιοφωνία?
Αυτό ήταν το όραμα που είχαν όσοι αγωνίστηκαν μέχρι να εδραιωθεί στην μπάντα των FM και στο Ελληνικό ραδιόφωνο?

Δυστυχώς το ποτάμι δε γυρίζει πίσω, όπως λένε στα ηλεκτρονικά μόνο με ένα hard reset που θα επαναφέρει την συσκευή στις εργαστηριακές ρυθμίσεις, ίσως να έσωζε την κατάσταση.

Αλλά ποιοι θα ήταν αυτοί οι σοφοί που θα αναλάμβαναν ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα…
υποθέτω ότι αν γίνονταν κάτι τέτοιο σήμερα, θα ήταν τα ίδια πρόσωπα που κατέστρεψαν το ραδιόφωνο όλα τα προηγούμενα χρόνια, τότε ως εκκολαπτόμενοι δημοσιογραφίσκοι ή ως συμπλεγματικοί αλχημιστές, σήμερα ως ειδήμονες και γνώστες του μέσου με πολύχρονη εμπειρία!.  

Αυτό ήταν ένα σύντομο χρονικό της ιδέας, της αρχής και της πορείας της Ελεύθερης Ραδιοφωνίας.

Όπως σε ότι αλλάζει, ακόμα και όταν η αλλαγή είναι προς το χειρότερο, ποτέ δε θα γίνει προσπάθεια να επανέλθει στην προηγούμενη κατάσταση, αλλά θα αλλάζει από το σημείο της αποτυχίας και μετά μέχρι να μηδενίσει. Τότε είναι που δημιουργείται η ανάγκη για κάτι καινούργιο, διαφορετικό, σε άλλη βάση, που ποτέ δε θα φτάσει και δεν είναι σα το προηγούμενο.

Παράδειγμα τα web radio που μπορεί ο καθένας να ακούσει ακόμα και από το κινητό του, οπουδήποτε αρκεί να έχει πρόσβαση σε WIFI.

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια που οι ταχύτητες στο ίντερνετ επιτρέπουν να ακούσεις ιντερνετικο ραδιόφωνο, υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες επιλογές παγκοσμίως και μάλιστα κατηγοριοποιημένες ώστε να βρεις ακριβώς αυτό που θέλεις να ακούσεις, ακόμα και για πολύ εξειδικευμένα θέματα ή μουσικές προτιμήσεις, παρόλα αυτά, το ενδιαφέρον για τα web radiοs δε φαίνεται ότι είναι ανάλογο πόσο μάλλον να να υποκαταστήσει στο μέλλον το συμβατικό ραδιόφωνο.

Ας κρατήσουμε όλοι μαζί ενός λεπτού σιγή για το χαμένο, από τα αποδυτήρια, όραμα της Ελεύθερης Ραδιοφωνίας…
Η ζωή συνεχίζεται και χωρίς εκείνα που αγαπήσαμε...