HEAVY METAL SUBGENRES ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘80 – ΟΡΟΛΟΓΙΑ, ΑΠΑΡΧΕΣ, ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗ - ΜΕΡΟΣ 2ο
HEAVY METAL SUBGENRES ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘80 – ΟΡΟΛΟΓΙΑ, ΑΠΑΡΧΕΣ, ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗ - ΜΕΡΟΣ 2ο
Του Αλέξανδρου Ζώρη
Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος ασχολούμαστε με progressive, doom, epic και glam/sleaze/hair metal ενώ παρατίθεται και ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό απο flyers και αφίσες της εποχής.
Ακολουθεί φωτογραφικό υλικό όπου κι εδώ φαίνεται η εννοιολογική ρευστότητα των όρων που παρουσιάσαμε στο πρώτο μέρος (το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ )
Οι κάρτες που τύπωσαν οι Metallica το 1982, αυτοπροσδιοριζόμενοι ως power metal.
Οι Manowar αρχές 1983 αναγγέλουν τον θάνατο (!!) του heavy metal και την γέννηση του power metal…(αυτό και τα επόμενα δύο flyers, από ebay.com)
Virgin Steele ως power metal, αρχές 1983 . Σε επικοινωνία που είχα με τον πρώην κιθαρίστα της μπάντας, Jack Starr, αναφέροντάς του το συγκεκριμένο flyer, μου είπε πως ήταν δική του έμπνευση να περιγραφεί η μπάντα με αυτόν τον όρο κατά την δημιουργία του flyer. Συμπτωματικά και ο τραγουδιστής της μπάντας, David Defeis ρωτήθηκε πρόσφατα για το συγκεκριμένο flyer (βλ. συνέντευξη σε defendersofthefaithmetal.com), αλλά δήλωσε πως εκείνη την εποχή δεν είχε ιδέα για αυτόν τον μουσικό όρο.
Οι Venom ως true power metal και ταυτόχρονα barbaric black metal (από Kerrang 65, april 1984)
Flyer συναυλίας (30/11/1985) στον Καναδά, Possessed : speed metal, Destruction : speed metal, Nast Savage : black metal, Voivod : power metal, Celtic Frost : death metal…Πηγή : heavymetalrarities.com
Οι Slayer ως death metal (από Headbanger 8)
,
Οι Slayer ως power metal (από Headbanger 10)
Οι Destruction ως death metal
Οι Death metal πρωτοπόροι Celtic Frost (από Book Of Armageddon 1)
Οι Grave Digger ως power metal (από Metal Forces 9 1984)
Οι Grave Digger ως speed metal (από Metal Forces 8 1984)
PROGRESSIVE METAL
Γενικά επικρατεί η άποψη πως ο όρος progressive metal εμφανίζεται στα 90s1. Βάσει των αναφορών που θα παραθέσουμε παρακάτω, θα δούμε ότι ο όρος progressive metal εμφανίζεται περίπου την ίδια περίοδο με τους υπόλοιπους όρους οι οποίοι εκφράζουν τα διάφορα παρακλάδια της metal μουσικής. Ωστόσο η χρήση του είναι αρκετά περιορισμένη ειδικά στο πρώτο μισό της δεκαετίας του ’80 διότι δεν συντρέχουν ακόμη οι προϋποθέσεις χρήσης του. Στο ξεκίνημα της δεκαετίας, λίγες είναι οι metal μπάντες που να έχουν αφομοιώσει χαρακτηριστικά και τεχνοτροπίες από το progressive rock της δεκαετίας του ’70. Έτσι, βλέπουμε ότι ο όρος χρησιμοποιείται για μπάντες, οι οποίες παίζουν κάπως πιο τεχνικά και πειραματικά σε σχέση με την μέση heavy metal μπάντα. Δίσκοι όπως το The Warning των Queensryche , ή το And The Cannons...των Warlord που θα δούμε παρακάτω να αναφέρονται ως progressive metal, με τα σημερινά standards δεν χωρούν σε αυτή την κατηγορία. Έχει ενδιαφέρον επίσης η αναφορά που θα δούμε παρακάτω (βλ. στις φωτογραφίες) για το The Spectre Within των Fates Warning, ως progressive metal, ενώ πλέον είναι κλασικός ο διαχωρισμός της power περιόδου της μπάντας (τα 3 ή 4 πρώτα albums, άρα και το Spectre μέσα) από την progressive περίοδο. Όσο προχωράμε προς τα τέλη της δεκαετίας του ’80, τόσο περισσότερο ανεβαίνει το επίπεδο τεχνικής των συγκροτημάτων και όλο και περισσότερο υιοθετούνται επιρροές από το progressive rock. Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης είναι η όλη και μεγαλύτερη χρήση του όρου progressive metal (εναλλακτικά βλέπουμε και όρους όπως techno metal) και εν τέλει η καθιέρωσή του κατά τη δεκαετία του ’90 ως ενός από τα κυριότερα ρεύματα της metal μουσικής. Σε αντιστοιχία με ό,τι γράψαμε παραπάνω για το death και το black, με την εμφάνιση συγκροτημάτων όπως οι Watchtower και οι Dream Theater,
αυτού του είδους η μουσική, έγινε στη συνείδηση του κόσμου, ΤΟ progressive metal, οπότε, σχεδόν οτιδήποτε παλαιότερο είχε χαρακτηριστεί κατά καιρούς ως progressive metal θα έπρεπε να χωρέσει κάπου αλλού εννοιολογικά. Παρακα΄τω το σχετικό αποδεικτικό υλικό.
METAL MANIA 8 (1982) Blind Illusion περιγράφονται ως progressive metal
METAL MANIA 13 (1983) Metal Church παρουσίαση, αναφορά στην ‘’progressive metal band Leviathan’’
KERRANG 38 March-April 1983 Anvil Chorus ‘’quasi 70s, distinctive progressive HM’’
METAL FORCES 3 1984
Loudness Disillusion review, σχετικά με το τραγούδι Butterfly “being more of a ‘progressive metal’ number”
METAL FORCES 4 1984
“Sound Barrier’s music could then be related to ‘Progressive Heavy-New Wave’”
Οι Ruby Topaz που περιγράφονται ως ‘’Rush clones’’, “describe their music as theatrical progressive hard rock”
METAL FORCES 6 1984
Queensryche The Warning review “they are perhaps the true ‘progressive’ HM band”
METAL FORCES 9 1984
Warlord And the Cannons…review “their music is probably best described as ‘Progressive Metal’
ROCK HARD (GERMANY) 7, July 1984
Cirith Ungol King Of The Dead review, η μουσική περιγράφεται ως progressive black metal
CREEPING DEATH 1 (1985) Watchtower ‘’Watchtower call themselves a very progressive thrash polished metal band that care about their music’’
CEREBRAL DEVASTATION 2 1986 Eldritch Rite περιγράφονται ως ‘’progressive power metal’’
METAL FORCES 16 1986
Destructor Maximum Destruction review ‘’progressive thrash’’
CJSS World Gone Mad review ‘’melodical progressive metal is probably the best way to describe the CJSS style of music’’
RIP 1 December 1986
Αναφορά των Megadeth ως progressive speed metal.
ROCK HARD 8 (USA) 1986 Mark Edwards Code of Honor ‘’progressive metal’’ according to the sticker on the EP’s jacket
METAL HAMMER GREECE 25 (με την ονομασία HEAVY METAL), JANUARY 1987 Megadeth ‘’Peace Sells…” περιγράφεται ως progressive speed metal
METAL HAMMER UK 5 MAY 1987 Liege Lord Burn To My Touch ‘’fans of progressive metal a la Fates Warning will probably enjoy this album’’.
METAL HAMMER UK 7 JULY 1987 Liege Lord ‘’with their brand of progressive metal’’
GRAY MATTER 1 april 1987 Fates Warning Awaken ‘’the music contained in ATG is extremely entrancing especially to those who appreciate the more progressive genre of metal’’
Eldritch Rite περιγράφονται ως‘’progressive power metal’’
The Answer ‘’progressive fusion metal, ‘’progressive rock’’ (περιγραφή του ήχου της μπάντας από 2 διαφορετικά τους μέλη)
Fates Warning say that they have been labeled progressive metal and they are ok with it
Valkyrie ‘’from death/speed to progressive power metal’’
GRAY MATTER 2 august 1987 ‘’Ron Jarzombek speaks of his style as progressive rock or progressive metal’’
Testament The Legacy ‘’semi-progressive thrash/speed metal’’
Sieges Even demo ‘’the music is quite progressive’’
1987 και οι Ιταλοί Dark Quarterer υιοθετούν τον όρο epic progressive metal προκειμένου να περιγράψουν τη μουσική τους (βλ. παρακάτω στο κεφάλαιο περί epic metal).
METAL FORCES 27 1988
Blind Illusion “The Sane Asylum” review, ‘’they are the most progressive, innovative and, above all, challenging speed metal band yet to grace the scene’’
Fates Warning ‘’No exit’’ review, ‘’brilliant sandwich of 1970s progressive rock mixed with modernized sounding metal riffs and chugs’’ (σχετικά με το τραγούδι The Ivory Gate of Dreams).
METAL FORCES 29 1988 Contents, Toxik : progressive metal from New York
Queensryche interview ‘’you’ve got your glam metal, your thrash metal, your pop-metal…the best category I’ve seen us classified under is ‘Progressive Metal’
Παρουσίαση των Power metallers (έτσι τους αναφέρει) Toxik, ‘’this full length album is an amazing example of progressive metal…filled with energetic chord structures, complex tempo changes, soaring guitar solos and intense high-range singing; Toxik brings a new meaning to the term ‘’Power Metal’’, ‘’their energetic batch of power metal is a total asset’’
METAL FORCES 31 1988 Liege Lord Master Control review ‘’progressive Maiden power metal’’(αναφερόμενος στους 2 προηγούμενους δίσκους τους)
METAL FORCES 32 1988 Liege Lord interview ‘’has moved away from their old progressive type metal sound’
METAL FORCES 33 (1988) Hades interview, ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’over the years Hades musical stance has changed. From an average sounding metal band in the early 80s to speed metal frontier artists that they are today. Or does the band consider themselves as being too diverse for the thrash metal tag’’? Η μπάντα απαντάει ‘’whether it’s heavy metal, power metal, thrash, progressive metal we want to touch upon everything’’
METAL MADNESS 12 1988 Fates Warning No Exit ‘’progressive metal at it’s best’’
ENLIGHTENED CHAOS 17 1988 Majesty (αρχικό όνομα των Dream Theater) demo περιγράφεται ως progressive metal
METAL HAMMER GREECE 52, APRIL 1989 Watchtower συνέντευξη ‘’Νομίζω πως είμασταν ένα από τα πρώτα συγκροτήματα που ξεκίνησαν αυτό το progressive metal στιλ’’.
ELDRITCH ASSEMBALGE 1 1989 Oblivion Knight ‘’another new band on the progressive metal vein’’
Από σχετικό αφιέρωμα, ‘’The scene in Texas is the most important globally (at least for those who are into techno-progressive metal)’’, Watchtower ‘’the masters of techno-progressive metal’’
Siren interview, ερώτηση του δημοσιογράφου ‘’what do you think of the new streams in heavy metal : progressive metal/techno-thrash’’?
‘’The techno Gods of progressive metal, Watchtower’’ (από live report)
METAL OVERDOSE 1 1989 ‘’A fave amongst all progressive minds’’ (σχετικά με τον δίσκο των Watchtower, Energetic Dissassembly)
‘’Realm is another of these so called ‘’progressive thrash’’ bands’’
‘’Techno-progressive metal band Sieges Even’’
Ερώτηση στους Dream Theater “what do you think of the new stream in heavy metal of progressive technical music with bands like Sieges Even and Watchtower’’?
Adramelch Irae Melanox review ‘’they show some influences from pomp rock and progressive metal acts such as Fates Warning’’
POWER PACKER 3 1989 Helstar Nosferatu review ‘’progressive and heavy with touches of speed yet it’s not thrash. I guess you could call it progressive speed’’
1 βλ. το αφιέρωμα στους Watchtower, στο τεύχος 146 του ελληνικού Metal Hammer, Μαρτίου 1997, όπου στην ουσία θεωρεί ανύπαρκτο τον όρο στα 80s, άλλα και την ύπαρξη αντίστοιχων συγκροτημάτων.
Οι Manilla Road ως progressive metal (από Kick Ass 28, 1984)
Fates Warning The Spectre Within (1985) περιγράφεται ως progressive metal (από Metal Forces 16, 1986 και Metal Madness 6, 1985)
DOOM METAL
Διαδεδομένη είναι η άποψη πως ο όρος doom metal χρησιμοποιείται για πρώτη φορά όταν κυκλοφόρησε το ντεμπούτο των Candlemass, το 19861. Όπως θα δούμε παρακάτω, αυτό δεν ισχύει. Ο ηγέτης της μπάντας, Leif Edling, έκανε απλώς χρήση, προκειμένου να περιγράψει τον ήχο του δίσκου, μιας ορολογίας που ήδη υπήρχε. Γεγονός όμως είναι πως η απήχηση της μουσικής των Candlemass βοηθάει καταλυτικά στην εξάπλωση της χρήσης του όρου doom metal και μετατρέποντας και τους ίδιους, στο πιο κλασικό και επιδραστικό συγκρότημα του είδους, ενώ σίγουρα μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι Candlemass είναι οι πρώτοι που παίζουν αυτό που περιγράφει ο τίτλος του δίσκου, δηλαδή epic doom metal. Εξ αρχής πάντως ο όρος doom metal εκφράζει τον αργό και βαρύ ήχο που έχουν μπάντες με έντονη την επιρροή από τους Black Sabbath (π.χ. Trouble και Saint Vitus) . Σε αρκετές περιπτώσεις άλλωστε θα δούμε περιγραφές τύπου ‘’doomy sound’’ ή ‘’doom laden sound’’ για τραγούδια αυτής της κατεύθυνσης και από άλλες μπάντες. Χρήζει ερεύνης το αν ο όρος προέκυψε από το τραγούδι Hand Of Doom των Sabbath, ή αν πρόκειται για σύμπτωση. Ενώ εντύπωση ίσως προκαλεί η αναφορά που θα δούμε για τους Savatage ως doom metal, αλλά ας μην ξεχνάμε πως οι πρώιμοι Savatage είχαν έντονες επιρροές από Black Sabbath. Εντούτοις πρόκειται για μια μάλλον πιο διασταλτική ερμηνεία του όρου doom metal σε σχέση με σήμερα, καθώς πλέον η έννοια του doom, πέρα από την βαρύτητα και τα αργά tempos, περιλαμβάνει και την μελαγχολία, κάτι που δεν παρατηρείται τόσο σε αυτές τις πρώιμες αναφορές στο doom metal. Παρακάτω τα σχετικά τεκμήρια.
METAL MANIA 13 1983 Mercyful Fate Melissa review ‘’Into The Coven which is introduced by some eerie acoustic passages, igniting into an epic-doom riff’’
KERRANG 35 FEBRUARY 1983 Mercyful Fate περιγράφονται ως doom-rockers, ‘’gloom-doom-boom rock band’
KERRANG 51 1983 Savatage Sirens review ‘’for those who like their metal rather leaden ‘n’ doomy’’ Black Sabbath Born Again review ‘’marks a return to their doomier style’’
KERRANG 73 july-august 1984 Saint Vitus debut review ‘’well-played, thoughtfully constructed ‘Doom Metal’ ‘’
METALLIC OVERKILL 2 (1984) Σε black metal αφιέρωμα, γίνεται αναφορά στο είδος White doom metal, με εκπροσώπους τους : Witchfinder General, Witchkiller, War Cry, Witchslayer, Trouble
UNDERGROUND POWER 1 (1984) Max Lynx παρουσίαση, ο δημοσιογράφος επισημαίνει ‘’Heavy metal. Think of it. There are so many different kinds- black, white, thrash, blood, doom, even poser metal’’ Σχετικά με τους Trouble ‘’doom - laden music’’
METAL FORCES 3 1984 Dark Wizard demo : “a classic case of Doom Metal if ever i heard one”.
METAL FORCES 4 1984
St. Vitus debut album review “This LP fits the description of doom metal, making Trouble sound like Bucks Fizz’’
METAL FORCES 5 1984
Artillery demo review : σχετικά με το τραγούδι “time has gone”, “a song that begins in doom metal fashion (a la Trouble) gradually picking up pace, and eventually climaxing at power metal speed”
METAL FORCES 6 1984
Japanese band Crowley “play Black Metal in early Sabbath tradition…best cuts are the doom laden ‘a woman who wears the black cross’ and the power metalized ‘nocturne’”.
Living Death δισκοκριτική “delivered at breakneck speed, with the exception of the title track where traces of the doom laden variety can be detected’’
METAL FORCES 8 1984
Celtic Frost Morbid Tales review ‘’Return to the Eve continues the doom metal trend’’
METAL FORCES 10 1985
Chastain Mystery of Illusion review “semi-doom metal” (σχετικά με το τραγούδι night of the gods) Paul Chain Violet Theatre ‘’are more in the doom metal mould a la Trouble”
METAL FORCES 11 1985
Savatage ‘’Power of the night review, το ομώνυμο κομμάτι έχει ‘’doom laden riff’’
Trouble The skull review ‘’doomy approach’’
METAL FORCES 12 1985
Celtic Frost ‘’Emperor’s return’’ review : ‘’the doomy dethroned emperor...circle of the tyrants is a fine mixture of doom and thrash’’
METAL FORCES 13 1985
Thanatos demo “the Knell/Thanatos song is a mixture of Trouble doom and Metallica speed’’
METAL FORCES 14 1985
Savatage παρουσίαση με πολλές αναφορές στον όρο doom metal. ‘’Tony Iommi’s heavy power doom laden riffs’’, ‘’other tuning down methods with the bassist, the slower thumping drums, haunting/shrieking/screaming vocals incorporated together give us “Doom Metal”. If we’re looking for a HM name tag for Savatage let it be “Doom Metal”, “first dose of doom laden power metal by this new Florida based band’’, “Sirens after the intro is traditional doom metal’’, παρακάτω όμως τους αποκαλεί “power metal band’’ και ‘’the doom metal machine from Florida powered thru a long set of nothing but pure power metal’’, ‘’mood is an essential musical element in doom metal’’ (talking about possible keyboard player in Savatage live shows), ‘’a HM sound of intense doom, power and heaviness played in their own style’’
METAL FORCES 15 1985
Messiah demo ‘’space invaders is more in the Sabbath doom mould’’
CREEPING DEATH 1 (1985) Trouble ‘’ultra-doomy sound’’
METAL MADNESS 4 (1985) Trouble interview, ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’how do you feel about being considered a ‘’Doom’’ Metal band lumped together with bands like Saint Vitus, old Sabbath, and other slow but heavy bands’’? και η μπάντα απαντάει ‘’if people choose to label it ‘Doom’ metal, well that’s up to them, I don’t really mind’’ ‘’Nemesis is to stand for Epic Doom Metal’’
METAL FORCES 16 1986
Oxen Killer demo ‘’Doom/Sabbath style stuff’’
THE ANTI-POSER 1 1986 Celtic Frost To Mega Therion ‘’a great mixture of thrash and doom’’
METAL FORCES 17 1986
‘’Swedish heavy doom metalists Candlemass release their album at the end of May’’ (ξεκάθαρη αναφορά ότι ο όρος doom metal προϋπήρχε)
Στο ντέμο των Bloodgood γίνεται η εξής αναφορά ‘’Trouble offer us a Sabbath style doom sound’’
METAL FORCES 18 1986
‘’it’s certainly true that Trouble and possibly Celtic Frost’s doom laden riffs have certainly influenced Sacrilege musically’’
Ripper ‘’and the dead shall rise’’, ‘’the former is a classic doom metal cut augmenting Sabbath riffs’’
METAL FORCES 19 1986
Candlemass Epicus Doomicus Metallicus review ‘’doom metal is the name of the game’’
Forever ‘’Forever… and ever’’ review, ‘’specializes in doomy, crunching metallic riffs. A cross between Trouble and early Sabbath’’.
METAL FORCES 25 1987
Candlemass interview, ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’do you still agree with the ‘doom metal’ tag which the press put on you when Epicus was released’’? Η μπάντα απαντάει ‘’in essence yes. We’re still a ‘doom metal’ band if you really want to put a label on our music’’.
METAL FORCES 33 1988 Candlemass interview, ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’what about the tag ‘doom metal’? Η μπάντα απαντάει ‘’doom metal sounds good, but it seems that we are termed as this just because we don’t play thrash. What’s wrong with being heavy metal with the emphasis on the heavy’’?
EPIC METAL
Διάχυτη είναι η εντύπωση στην Ελλάδα πως ο όρος epic metal ως ξεχωριστό ιδίωμα της metal μουσικής, αναφέρεται για πρώτη φορά από το Χάρη Πράσουλα, αρχισυντάκτη εκείνη την εποχή, στο ελληνικό Metal Hammer. Ο ίδιος υποστηρίζει αυτή την εκδοχή των γεγονότων2, ενώ η ελληνική μπάντα Εξόριστοι, ισχυρίζεται πως είναι η πρώτη μπάντα παγκοσμίως που αυτοπροσδιορίστηκε ως epic metal3. Η φράση epic metal, προκειμένου να περιγράψει κάποιο ιδίωμα της metal μουσικής, όπως θα δούμε παρακάτω, δεν αναφέρεται για πρώτη φορά από τον Χάρη Πρασούλα4, ούτε οι Εξόριστοι είναι η πρώτη μπάντα που υιοθετεί τον όρο για να περιγράψει τη μουσική της. Γεγονός όμως είναι πως ειδικά στην Ελλάδα ο όρος χρησιμοποιήθηκε ευρέως και αυτό σίγουρα οφείλεται στον Πρασούλα και κατ’ επέκταση στο ελληνικό Metal Hammer5. Στις υπόλοιπες χώρες, η χρήση του όρου κατά τη δεκαετία του ’80, παραμένει εξαιρετικά περιορισμένη και το ίδιο ισχύει μάλλον και στη δεκαετία του ’90. Η Ιταλία πάντως φαίνεται εξοικειωμένη με τον όρο, ενώ και η γαλλική εταιρεία Black Dragon με τις κυκλοφορίες από Manilla Road (βλ. παρακάτω στο φωτογραφικό υλικό) και Candlemass, φαίνεται ότι συμβάλλει στη διάδοσή του. Αξίζει να ερευνηθεί το αν υπήρξε εκείνη την εποχή επικοινωνία μέσα στο τρίγωνο Ελλάδα – Ιταλία – Γαλλία, που να βοήθησε στη διάδοση του όρου, ή αν ήταν απλή σύμπτωση. Όσο προχωράμε από τα 90s προς τα 00s, τόσο περισσότερο το epic metal αποκτά χαρακτηριστικά ξεχωριστής σκηνής, με έκδοση εξειδικευμένων περιοδικών6, διοργάνωση φεστιβαλ κλπ. Να αναφέρουμε πάντως πως με το ντεμπούτο των Hammerfall, Glory To The Brave, το 1997, έχουμε μια αναβίωση του όρου true metal, με πολλές μπάντες να υιοθετούν τον όρο, ενώ στυλιστικά, αρκετές από αυτές είναι πολύ κοντά σε αυτό που λέμε epic metal. Ίσως γι’αυτό το λόγο, στο αφιέρωμα για τα 90s που έκανε το ελληνικό Metal Hammer τον Αύγουστο του 2000 (τεύχος 188) και εξέταζε τα γεγονότα της δεκαετίας ανά ιδίωμα, δεν υπάρχει ξεχωριστή αναφορά στο epic metal, αφού όλες οι εμβληματικές μπάντες του είδους, αναφέρονται στο κεφάλαιο περί true metal. Πάντως στο ίδιο περιοδικό υπήρξαν αφιερώματα στο epic metal, τόσο το 2003, όσο και το 2024 (ακόμη και το 1988 στο τεύχος 42). Οι επανασυνδεδεμένοι Warlord κυκλοφορούν το 2002, νέο δίσκο (Rising Out Of The Ashes), οπού στο οπισθόφυλλο η μουσική περιγράφεται ως dark power epic metal. Οι Ιταλοί Holy Martyr σε συνέντευξή τους στο ελληνικό περιοδικό Singing Swords, τέυχος 4, του 2003, περιγράφουν τη μουσική τους ως epic speed metal. Η Ισπανίδα δημοσιογράφος Clara Ramas, σε συνέντευξη που πήρε από τους Virgin Steele το 2003, αποκαλεί την μπάντα, epic metal7 Ενώ και ο αρχικός κιθαρίστας των Virgin Steele, Jack Starr, φαίνεται εξοικειωμένος με τον όρο, σε σχετικές του αναρτήσεις στο facebook, από το 2018 και μετά, αναφέροντας την πρώην μπάντα του ως πρωτεργάτες του είδους. Επίσης, η γνωστή μουσική ιστοσελίδα ‘’Last.fm’’ και η κλασική βάση δεδομένων ‘’Metal Archives – Encyclopaedia Metallum’’ έχουν ξεχωριστά λήμματα για το epic metal. Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα πως αν και ο όρος υπήρχε από τα 80s, η μορφοποίησή του σε ξεχωριστό υποείδος/σκηνή ήταν μία αργή και εξελικτική διαδικασία. Η λέξη epic πάντως εντοπίστηκε πολλές φορές κατά τη διάρκεια της έρευνάς μας, περιγράφοντας τραγούδια συνήθως μεγάλα σε διάρκεια και με εντυπωσιακή δομή8 (ασχέτως αν αισθητικά ανήκουν ή όχι σε αυτό που αποκαλούμε πλέον epic metal) οπότε οι οπαδοί ήταν αρκετά εξοικειωμένοι με την έννοια αυτή, κάτι που θεωρώ πως έπαιξε σημαντικό ρόλο στην αποδοχή του όρου epic metal στη συνέχεια. Επίσης, σε διάφορες δισκοκριτικές που αφορούσαν epic metal μπάντες, γινόταν αναφορά σε παρόμοια σχήματα. Έτσι λοιπόν βλέπουμε τον διορατικό αρθρογράφο του γερμανικού περιοδικού Power Infusion, στην κριτική για το Deliver Us, των Warlord, να προτρέπει τους οπαδούς των Manowar και Virgin Steele, να τσεκάρουν τη μπάντα. Στην κριτική του Metal Forces για το Crystal Logic των Manilla Road, να γίνονται αναφορές σε Brocas Helm και Warlord, ενώ σε κριτικές για τους Omen, συναντούμε παρομοιώσεις με Manowar και Iron Maiden. Όλα αυτά θεωρώ πως έβαλαν το λιθαράκι τους ώστε το epic metal να αποκτήσει την ιδιαίτερη ταυτότητά του. Ενδιαφέρον επίσης θεωρώ ότι παρουσιάζει το γεγονός πως κατά τη διάρκεια της έρευνας, εντόπισα τη χρήση κάποιων όρων όπως medieval metal και gothic metal, για μπάντες που στυλιστικά θεωρούμε πλέον πως ανήκουν στο epic metal. Η χρήση των όρων αυτών υπήρξε αντίστοιχα περιορισμένη, αλλά μάλλον πιο συχνή από την χρήση του όρου epic metal. Θα μπορούσαμε λοιπόν να θεωρήσουμε τη χρήση αυτών των όρων ως προστάδιο για την τελική διαμόρφωση του epic metal ως ξεχωριστού υποείδους. Μια πρώτη ‘’μαγιά’’ θα λέγαμε που θα βοηθούσε τον ακροατή να συνειδητοποιήσει ότι κάτι κοινό υφίσταται μεταξύ αυτών των συγκροτημάτων. Οι όροι αυτοί στη συνέχεια εξαφανίστηκαν από το είδος, καθώς ο όρος medieval δρα σαφώς πιο περιοριστικά από τον όρο epic (οι μπάντες του είδους εμπνέονται όχι μόνο από τον Μεσαίωνα, αλλά και από την μυθολογία, την αρχαία ιστορία και την sword and sorcery/heroic fantasy λογοτεχνία), ενώ ο όρος gothic metal χρησιμοποιήθηκε στα 90s προκειμένου να περιγράψει ένα εντελώς διαφορετικό είδος metal μουσικής9. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως το ελληνικό περιοδικό True Metal, που κυκλοφόρησε το 2002, είχε ως υπότιτλο την φράση ‘’Medieval Obscure Underground Heavy Metal’’, βάζοντάς μας σε σκέψεις για το αν αποτελεί σύμπτωση ή γνώση του εκδότη περί της χρήσης του όρου medieval metal στο παρελθόν. Ας δούμε λοιπόν τις σχετικές αναφορές που τεκμηριώνουν τους παραπάνω ισχυρισμούς.
KERRANG 39 APRIL 1983 Warlord demo ‘’it’s epic, classy, mysterious, dramatic, professional, catchy but totally metal’’10
KERRANG 47 1983 Σχετικά με το Into Glory Ride των Manowar ‘’An epic near-classical blend of music and drama (and mayhem)’’
METAL FORCES 1 autumn 1983 Manowar, Into Glory Ride review : ο δίσκος περιλαμβάνει ‘’epic tales of sword and sorcery’’
CRUCIBLE 1 (1984) editors Aris Siliverdis and Georgia Khatzis11 Manowar Hail to England review ‘’Bridge Of Death a masterful epic-style musical’’
METAL FORCES 7 1984
Prophet demo “they are both sort of epic gothic metal”
METAL MADNESS 1 (1984) Jag Panzer interview ‘’the new songs are much more intense. For example our fast style of songs are much faster, while our epic type material is much more epic. We believe that a good metal band should be able to play all styles of Metal – Power, Gothic, Epic Metal, etc’’
METAL HAMMER GREECE 6 (με την ονομασία HEAVY METAL), ΜΑΥ 1985 Ανταπόκριση από συναυλία των Manowar και αναφορά σε τραγούδια όπως Thor και Secret Of Steel ως έχοντα χαρακτήρα ‘’πιο επικό και βαγκνερικό’’ (εννοεί σε σχέση με τα προηγούμενα τραγούδια του σέτλιστ). Στο ίδιο τεύχος περιγράφονται οι Virgin Steele ως ‘’επικό metal’’.
METAL MADNESS 4 (1985) ‘’Nemesis is to stand for Epic Doom Metal’’
METAL FORCES 10 1985
Candlemass demo ‘’epic/mystical style’’
METAL FORCES 19 1986
Candlemass interview ‘’this is one of the finest albums ever of it’s type :Epic, Doom, Metal. In fact I can’t think of any other band who plays the way Candlemass does, they are outstanding’’.
MASTERS OF DISASTER 3 1987 Domine αναφέρονται ως ‘’epic-metal’’
BAPHOMET 4 1988 Domine Champion Eternal demo review, η μουσική αναφέρεται ως ‘’epic/power metal’’
METAL UNDERGROUND 6 1989 Domine 4 track demo ‘’a style between epic metal of the old Manowar and the classic sound of Iron Maiden’’
Οι μπάντες για τις οποίες γίνονται παραλληλισμοί με τους Domine σε αυτές τις τρεις παρουσιάσεις, είναι οι Manowar, Iron Maiden, Omen, Warlord, Liege Lord
METAL FORCES 32 1988 Candlemass Ancient Dreams review ‘’Ancient Dreams is yet another killer slice of epic doom metal’’
POWER PACKER 3 1989 Helstar Nosferatu review ‘’I am not sure if this is an epic album or not. All the song titles are about medieval thins so I don’t know’’
Οι Ιταλοί Dark Quarterer αυτοπροσδιορίζονται ως epic progressive metal. Σε επικοινωνία που είχα με την μπάντα μέσω του bandcamp τους , ρωτώντας τους πότε υιοθέτησαν τον συγκεκριμένο όρο, έλαβα την εξής απάντηση : Dear Alexander,
The term "epic progressive metal" was generated during a review of our first album by a very famous italian writer named Claudio Cubito.
He defined our style of music as a new genre as a combination of progressive and epic inside the metal music.
Progressive as we often insert inside our song delicate parts with guitar arps and clean sound, also bass parts create melodies and drum change dynamic and rhythm.
Epic because of lyrics themes but also because of choirs and melodies that inspire images of glory and heroes. Ταυτόχρονα είχαν την ευγενή καλοσύνη να μου στείλουν την ίδια την κριτική του πρώτου δίσκου τους, όταν κυκλοφόρησε (1987), όπου εμφανίζεται ο όρος (βλ. παρακάτω στις φωτογραφίες). O Enrico Paoli, ιδρυτής και κιθαρίστας των Ιταλών Domine, σε επικοινωνία που είχα μαζί του μέσω facebook, μου ανέφερε πως ο όρος epic metal αναφέρθηκε από κάποιο δημοσιογράφο προκειμένου να περιγράψει τη μουσική τους, στο demo του 1986. Τέλος, ο ιδρυτής και τραγουδιστής/κιθαρίστας των Manilla Road, Mark Shelton σε συνέντευξη δημοσιευμένη στην ιστοσελίδα cy-metal.com, το 2014, δήλωσε : And in the 80’s when people asked us what we played we didn’t say just heavy metal. We usually said “sort of epic metal”. And it stuck12.
METAL MANIA 10 (1983) ‘’Medieval metal merchants’’ περιγραφή για τους Brocas Helm
METAL FORCES 1 autumn 1983
Συνέντευξη Queensryche, αναφορά στην προηγούμενη μπάντα του Geoff Tate ‘’Myth were of the medieval, gothic nature’’
KERRANG 38 March-April 1983 Cirith Ungol, περιγράφονται από τη δημοσιογράφο ως ‘’Gothic HM’’
METAL FORCES 2 WINTER 83-84
Warlord calls their music “classically oriented gothic heavy metal”, next album will be a “state art epic, concept album”
Cities interview, about the Lyrics : ‘’the good versus evil Gothic Metal confrontation. We love that Medieval, Gothic stuff’’.
HEADBANGER 5 (1983) Dio interview ‘’how did the medieval concept develop in your music and lyrics’’? Warlord Deliver Us review ‘’a classy medieval sounding brand of HM music’’
METAL FORCES 6 1984
Manowar “Sign Of The Hammer review, αναφορα στη μουσική ως “Medieval Metal”
METALLIC OVERKILL 2 (1984) Brocas Helm περιγράφονται ως ‘’medieval metal’’ και στη συνέχεια, από live report ‘’then came Brocas Helm with their medieval mastery’’
THE HEADBANGER 7 (DEC. 1983) Warlord interview, ο δημοσιογράφος επισημαίνει ‘’I detect some medieval influence in the music and lyrics’’ και η μπάντα παρακάτω αναφέρει ότι ‘’there aren’t too many gothic HM bands out there because they’re so unadvanced’’
HEADBANGER 9 (1984) Dio The Last In Line review ‘’has a bit of a medieval feel to it’’
BRAIN DAMAGE 1, FALL 1984 Omen Battle Cry review ‘’though tunes are not as fast, they still pack a very medieval punch’’
HARDCORE 1 (1984) Armored Saint March of the Saint review ‘’don’t let the band’s name or album cover to fool you. This is not just another Medieval type metal sounding LP’’
METAL MADNESS 4 (1985) Manilla Road Open The Gates review ‘’Manilla Road have a very Gothic and Medieval sound to them’’
METAL MADNESS 5 (1985) ‘’Warrior’s Farewell has a fast, heavy, almost medieval riff’’(αναφερόμενο στο τραγούδι των Liege Lord)
METAL MADNESS 6 (1985) Manilla Road ‘’playing a style of metal that has gone from a bit spacey to very gothic and heavy’’
ROCK HARD 7 (USA) 1985 Manilla Road Open The Gates review ‘’the Lp has the gothic metal style of lyrics that Manilla Road have used since their inception’’
ROCK HARD 8 (USA) 1986 Omen Warning Of Danger review ‘’Termination is kind of a departure from the band’s usual gothic songwriting style’’
CEREBRAL DEVASTATION 2 (1986) Liege Lord ‘’lyrically seem to be influenced by Dark Ages and Medieval times’’
METAL FORCES 16 (1986)
Διαφήμιση για Omen αναφέρει πως έχουν ‘’medieval influences’’
Από την στήλη Penbangers :
‘’heavily into armageddon/death/doom/apocalyptic/aftermath metal…Trouble, Metallica, Megadeth, Mercyful Fate, Savatage…also into fantasy/medieval metal…Iron Maiden, Saxon, Armored Saint, Ozzy etc’’
METAL FORCES 19 (1986)
Candlemass Epicus Doomicus Metallicus review ‘’so if gothic metal is your type of stuff’’
METAL FORCES 27 (1988)
Attacker The Second Coming ‘’on a whole the music is like thrashy old Rainbow (with Dio). I love the way they mix the gothic style of old Rainbow with a thrashy feel, yet I would never consider Attacker as a thrash band, more like power metal, if anyone remembers what that title means anymore? In other words this is the kind of sound that made heavy metal so happening back in the good ol’ days of ’83-‘84’’
GRAY MATTER 2 august 1987 Drifter demo ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’has the band always had the gothic (Manowar) look and ideas’’? Eric Adams, John Arch and David Defeis, οι φωνητικές επιρροές του τραγουδιστή τους, σύμφωνα με τον ίδιο . ‘’Manowar and Fates Warning fans keep a look out for Drifter, barbaric, fantasy metal’’, ‘’a new style of ‘’gothic’’ metal is found in the Swiss metal band, Drifter’’
METAL FORCES 32 1988 Liege Lord interview ο δημοσιογράφος επισημαίνει πως ‘’another thing Liege Lord moved from is the medieval lyrics they used to take an interest in’’
METAL MADNESS 12 (1988) Brocas Helm Black Death demo review ‘’great medieval themes’’
POWER PACKER 3 (1989) Iced Earth Enter The Realm demo review ‘’it’s plain heavy metal, well, sort of a gothic metal type’’ Iced Earth παρουσίαση ‘’lyrics and dress deal a lot with mystic/medieval times’’
SHEET METAL 7 (1989) Οι Manowar περιγράφονται ως ‘’medieval destruction machine’’
NO GLAM FAGS 5 (1991) Bathory Hammerheart review ‘’a gothic, power metal release…very Nordic and mythological, medieval rhythms’’
Manilla Road : epic heavy metal (από Metal Forces 10 1985)
1 Βλ. το αφιέρωμα στους Black Sabbath, από το ελληνικό Metal Hammer, τεύχος 145, Φεβρουάριος 1997 και τεύχος 200, Αύγουστος 2001.
2 Βλ. κείμενα του ιδίου, στο προσωπικό του blog (sunwarflag.blogspot.com). Τα κείμενα φέρουν τους τίτλους, «Το Προσκλητήριο», με ημερομηνία 07/11/2008 και «Η Αθάνατη Φλόγα (του Επικού Heavy Metal)», με ημερομηνία 06/07/2019. Εκεί υποστηρίζει πως στο τεύχος Ιουλίου-Αυγούστου 1986, του ελληνικού Metal Hammer, έκανε το ‘’λεκτικό ονοματισμό’’ του είδους. Βλ. επίσης δήλωση του ιδίου, σε battlehymns.gr/epicmetal.
3 Βλ. τις πληροφορίες από την σελίδα της μπάντας στο Facebook.
4 Ακόμη και στο ελληνικό Metal Hammer είχε υπάρξει κείμενο (1985) με ανάφορα στον όρο, πριν από την δημοσιευση του πρώτου κειμένου του Πρασούλα.
5 Βλ. π.χ. τις πλείστες αναφορές στον όρο epic metal, στο ελληνικό fanzine Metal Execution, του 1989, με ειδική μάλιστα στήλη για αυτό το είδος.
6 Π.χ. το ελληνικό εμβληματικό περιοδικό Singing Swords που ξεκινάει το 1995.
7 Η συνέντευξη υπάρχει στην επίσημη ιστοσελίδα της μπάντας (virgin-steele.com/int5.html)
8 Τραγούδια από Queensryche, Mercyful Fate, Earthshaker, Sacred Blade, Manilla Road, Blaspheme, Halloween, Exxplorer, Martyr, Trouble, Teaze, Shy, Hallows Eve, Helloween, Virgin Steele, Destruction, Omen, Manowar, Candlemass, Sacrilege, Bathory, Saxon κ.α.
9 Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι του είδους αυτού, οι Paradise Lost, με κύρια επιρροή το Into The Pandemonium των Celtic Frost
10 Η συγκεκριμένη κριτική μεταφράστηκε αυτούσια στα ελληνικά και παρουσιάστηκε ως κριτική του Deliver Us, στο πρώτο τεύχος του Heavy Metal (πρόδρομος του ελληνικού Metal Hammer) τον Δεκέμβριο του 1984.
11 Προφανώς Έλληνες των ΗΠΑ. Αξίζει να ερευνηθεί και να προβληθεί η δραστηριότητα αυτών των πρωτοπόρων φανζινάδων συμπατριωτών μας.
12 Η δήλωση ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα (βλ. παρακάτω στις φωτογραφίες).
Manilla Road : Kings of Epic Heavy Metal (από Metal Forces 17 1986)
Οι Omen ως medieval metal και οι Voivod ως power metal (από Guillotine 3)
Η πρώτη αναφορά (1987) των Dark Quarterer ως epic progressive, όρο τον οποίο υιοθέτησαν οι ίδιοι αμέσως.
GLAM/POP/SLEAZE/HAIR METAL
Το πιο ‘’ελαφρύ’’ και εμπορικό είδος metal, το οποίο αναπτύχθηκε κυρίως στις ΗΠΑ και κατά βάση στην πόλη του Λος Άντζελες. Λόγω της ιδιόρρυθμής φύσης του, βλέπουμε να εμφανίζεται με πολλά ονόματα. Κατόπιν αυτών που θα δούμε παρακάτω, μπορούμε να ισχυριστούμε πως οι όροι που χρησιμοποιούνται κατά τη δεκαετία του ’80 προκειμένου να περιγράψουν αυτό το είδος, είναι κυρίως glam metal και pop metal, με τον τελευταίο όρο να εμφανίζεται και σε παραλλαγές (metal pop1, heavy metal pop). Το αντίστοιχο λήμμα στην Wikipedia φαίνεται να είναι σωστό ως προς την παρατήρηση ότι ο όρος hair metal είναι μεταγενέστερος και ξεκινά να χρησιμοποιείται στα 90s (με ειρωνικό τρόπο όταν ουσιαστικά αυτή η σκηνή έχει πεθάνει) προκειμένου να περιγράψει αυτές τις μπάντες. Πράγματι δεν εντοπίστηκε ο όρος αυτός στο έντυπο υλικό από τα 80s που είχα στη διάθεσή μου. Ο όρος sleaze που βλέπουμε να επαναλαμβάνεται στα αντίστοιχα αφιερώματα του ελληνικού Metal Hammer (2003 και 2008), εμφανίζεται σχετικά περιορισμένος (κυρίως περιγραφικός, π.χ. sleazy sound) και κυρίως προς τα τέλη της δεκαετίας του ’802. Η αίσθηση που αποκομίζει ο αναγνώστης, θεωρώ ότι είναι πως όλοι αυτοί οι όροι χρησιμοποιούνται κυρίως από τους δημοσιογράφους και τους οπαδούς και όχι τόσο από τους μουσικούς που θεωρητικά ανήκουν σε αυτό το είδος. Παράλληλα, οι μπάντες αυτές συνεχίζουν να αποκαλούνται ως hard rock, heavy rock ή και heavy metal3, συνήθως με κάποιο επιθετικό προσδιορισμό μπροστά, αναλόγως και των προθέσεων του εκάστοτε ατόμου που κάνει την περιγραφή. Έτσι λοιπόν συναντάμε περιγραφές όπως ‘’commercial’’, ‘’melodic’’, ‘’L.A.’’ ή ‘’american type’’ μπροστά από τον χαρακτηρισμό ‘’metal’’, όταν ο σχολιαστής είναι είτε ουδέτερος, είτε θετικά προκατειλημμένος απέναντι στο φαινόμενο, ενώ στην αντίθετη περίπτωση, βλέπουμε χλευαστικούς χαρακτηρισμούς όπως ‘’wimp rock’’, ‘’wimp metal’’ και ‘’poser metal’’. Σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιείται και ο προερχόμενος από τα 70s, όρος, glam rock. Ο λόγος για τον οποίο επικράτησε αυτή η χρήση πολλών όρων προκειμένου να περιγράψουν αυτό το είδος, θεωρώ ότι συνέβη διότι υπήρχε χαλαρή μουσική ταυτότητα σε αυτή τη σκηνή. Ο όρος glam εστιάζει στο image των συγκροτημάτων με το make up, τα φουντωτά μαλλιά, καθώς και τα πολύχρωμα, φανταχτερά, ακόμη και γυναικεία, ρούχα. Ενώ ο όρος pop metal εστιάζει στο ηχητικό μέρος της υπόθεσης, το οποίο θεωρείται εύπεπτο/εμπορικό. Έτσι βλέπουμε να θεωρούνται μέρος της σκηνής, μπάντες με πολύ εμπορικό ήχο (π.χ. Def Leppard, Bon Jovi), αλλά και μπάντες με αρκετά επιθετικό ήχο (WASP, L.A. Guns), ενώ μπάντες όπως οι Cinderella ενσωματώνουν μέχρι και blues επιρροές (ειδικά στο δίσκο Long Cold Winter). Πάντως παρόλες τις ηχητικές αποκλίσεις, ο κοινός παρονομαστής αυτών των συγκροτημάτων, πέρα από το image (που όμως δεν ήταν παρόμοιο σε όλους), ήταν η διάθεση να ακουστούν ‘’εμπορικοί’’. Έτσι λοιπόν τα βασικά χαρακτηριστικά της (έστω χαλαρής) ταυτότητας αυτής της σκηνής, είναι τα σχετικά σύντομα τραγούδια, με απλή δομή, κατά βάση sex, drugs and rock n’ roll θεματολογία, πιασάρικα/χαρακτηριστικά ρεφραίν και την ύπαρξη τουλάχιστον μιας μπαλάντας ανά δίσκο. Ενδιαφέρον πάντως το φαινόμενο του ότι ασχέτως των απλών δομών των τραγουδιών τους, συνήθως αυτές οι μπάντες διαθέτουν εξαιρετικούς κιθαρίστες4. Οι κύριες μουσικές (και οπτικές) επιρροές τους, υπήρξαν οι Kiss, Alice Cooper, Slade, New York Dolls, T-Rex, Aerosmith, Van Halen και AC/DC. Ας δούμε τα σχετικά παραδείγματα.
1 Έτσι περιέγραψε την μουσική των Van Halen και Def Leppard, το 1983, ο Philip Bashe. Βλ. τη σχετική αναφορά στο λήμμα glam metal της Wikipedia.
2 Το αφιέρωμα του 2003 ορθώς αναφέρει ότι ο όρος sleaze εμφανίζεται για το δεύτερο κύμα από μπάντες αυτού του είδους, μετά τα μέσα της δεκαετίας του ‘80, αλλά αναφέρει λανθασμένα τον όρο hair metal σαν κάτι το οποίο να υπήρχε από τότε.
3 Kings of Heavy Metal αποκαλούνται οι Van Halen στο διαφημιστικό τρέιλερ του US Festival, το οποίο έλαβε χώρα το 1983.
4 George Lynch, John Norum, Reb Beach, Warren DeMartini, Steve Lynch, Steve Vai, Michael Angelo Batio κ.α.
KERRANG 26 october 1982 Αναφορά στον όρο ‘’Comic-strip – glam!-trash!-shock!-metal’’ (μιλώντας για τους Kiss σε κριτική στο Under the blade των Twisted Sister)
KERRANG 28 NOVEMBER 1982 Cloven Hoof, ο δημοσιογράφος λέει ‘’in the great glam/mystic/metal tradition of Black Widow, Alice Cooper and Kiss’’, η μπάντα επισημαίνει, ‘’we don’t regard ourselves as glam rockers like Wrathchid dor Rox. We’re an all- out British HM band. To us the so-called glam/metal groups play heavy petal music, Cloven Hoof are very heavy indeed’’
KERRANG 34 january-february 1983 ‘’A potential metal/pop classic’’ for Still In Love With You (Virgin Steele I review)
KERRANG 41 May 1983 Ratt EP review ‘’sleazy good looks’’
HEADBANGER 5 (1983) Slayer interview, αναφορά στον όρο ‘’wimp metal’’
THE HEADBANGER 7 (DEC. 1983) Savage Grace interview, αναφορά στους όρους glam και pop metal Warlord interview, ‘’Motley Crue is a wimp rock band’’, επίσης αναφορά στον όρο ‘’L.A. wimp metal’’
METAL FORCES 2 WINTER 83-84
Overlord : sleazy, stomping, rhythmic type of rock
Thor, Unchained review “pure pop-metal (heavy though)”
Lace, demo review “ the only Glam band to play all out Metal and not wimp rock like most Glam bands”
Wrathchild, αναφορά της φράσης “Glam Metal” στο τραγούδι Rocky Shades, Mascara Massacre demo 1982
METAL FORCES 4 1984
Steeler interview “American heavy rock like Bon Jovi”
Kix “Cool Kids” album description, “it’s much more pop metal”
Northwest metalfest compilation review, αναφέρεται η φράση “lipstick, sleaze metal attack”
Deathslayer review “here you will find none of the fashionable metal-pop comprimises, which seem to be so popular in light of Def Leppard’s current success”
Hurry Scuary “Melodical heavy rock band in the Def Leppard, Van Halen rein”
METAL FORCES 5 1984
Pantera Projects In The Jungle review, κάποια τραγούδια περιγράφονται ως pop-metal
METAL FORCES 6 1984
Pierce : started out as a progressive hard rock band, but now play more melodical, almost pop metal”
Σε αφιέρωμα στους Angel, αναφορά στο Kiss “Dynasty” ότι έιχε “pop – metal approach’’
Action , ιαπωνική μπάντα που παίζει ‘’pop-metal’’ και σύμφωνα με τον συντάκτη, έχουν ήδη χαρακτηριστεί ως κλώνοι των Kiss
METAL FORCES 7 1984
Warlock “together with power metal outfits such as the lethal Steeler, bombastic Grave Digger and Doe approved Running Wild are creating a backlash against the wimpdom by not playing commercial AOR metal”
Hells Belles “Well you’ve heard of Heavy Metal, Thrash Metal, Black Metal, Pop Metal etc (the list is endless). Now as 1985 draws nearer, be prepared for ROGUE METAL.
KERRANG 63 march 1984 Bon Jovi review ‘’Imagine Night Ranger playing LA metal’’
KERRANG 69 1984 Wrathchild Stakk Attakk ‘’pure pop-Metal delight’’
METAL FORCES 8 1984
Witch interview “glam rock like Motley Crue but heavier”
Αναφορά στη μπάντα Scandal ως “pop-metallists’’
METAL FORCES 9 1984
Σχετικά με τους Nemesis “Sweden can come up with real heavy music and not only commercial heavy metal pop in the Europe vein”
MIDWESST MILITIA 1 (1984) Cirith Ungol interview, αναφορά στον όρο ‘’pop/metal’’
KICK ASS 26 JULY (1984) Αναφορά στον όρο ’’False metal/glam metal bands’’ και Commercial metal (για τους Twisted Sister)
KICK ASS 28 (1984) Teeze Party Hardy review ‘’commercial metal/false metal’’
GRINDER 3 (1984) WASP debut review ‘’not for Power Metallers, this is a good album for anyone liking top-notch commercial metal’’
WORLD METAL REPORT 1 (1984) Europe ‘’melodic commercial heavy metal
ROCK HARD (USA) 7 (1985) Poison have been nicknamed the ‘’Glam Slam Kings of Rock’’ by their fans
METAL FORCES 10 1985
Αναφορά του όρου “wimp and poseur metal” στη δισκοκριτική του Hell Awaits των Slayer
METAL FORCES 11 1985
Griffin interview ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’so what do you think of this ‘poser metal’ scene that’s happening down in LA at the moment’’?
Pretty Maids μιλώντας για τους εαυτούς τους ‘’2 kinds of styles, one is English/European sound – really heavy, fast songs and the American sound – more melodic and slightly commercial”
METAL FORCES 12 1985
Savage Grace interview αναφορά σε ‘’glam rock bands from LA’’
Motley Crue Theatre of Pain review ‘’thrash fans will hate it, glam fans will love it’’
METAL FORCES 14 1985
Pantera ‘’I Am The Night” review ‘’destroys all other bands in the glam/commercial/HM world’’
Madison “Swedish school of melodic metal’’, ‘’heavier version of Europe’’
METAL FORCES 15 1985
Fate ‘’american influenced heavy rock’’
Dizzy Bitch demo ‘’are LA based glam metal’’
Diamond Rexx demo ‘’ believe it or not Diamond Rexx border on ‘’Death Metal’’, they aren’t really thrash but they certainly have the power. They remind me quite a lot of Metal Church and old Angel Witch. At times they also sound like Witch, but unlike Witch, the glam is only the image, there are no glam overtones in the music at all’’
Ο όρος cock rock αναφέρεται χλευαστικά από τον Evo των Warfare
Kix ‘’sleazier sound’’ (σχετικά με το νέο τους τότε album)
METAL FORCES 16 1986
St. Valentine demo ‘’are another in a long list of LA glam bands’’
Οι Poison αναφέρονται ως ‘’glam rock’’
METAL FORCES 18 1986
Cinderella ‘’the hottest new glam outfit out of Philadelphia’’
METAL FORCES 19 1986
Tuff demo ‘’are glam rockers’’
Lillian Axe demo ‘’glam band’’
London ‘’1979 and we set out to put glam and heavy metal together with English pop influences like The Sweet and Mott’’
METAL FORCES 20 1986
Kreator interview ‘’I think, sooner or later, thrash metal will become the music to replace the great bands like Motorhead, not this pop metal which many bands play’’
METAL FORCES 21 1986
Diamond Rexx, συνέντευξη ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’was the band always glam’’? Η μπάντα απαντάει ‘’even when we were into death metal, we had glam look, it was kind of glam death metal…glam bands in LA are glam music too, they are wimps’’
METAL HAMMER UK 10, october 1986 Cinderella Night songs ‘’a good, solid dose of sleaze’’
METAL HAMMER GREECE 26 (με την ονομασία HEAVY METAL), FEBRUARY 1987 Kiss περιγράφονται ως glam rock/heavy metal
METAL FORCES 22 1987
Storm demo described as ‘’classic metal/pop’’
Το τραγούδι των Helloween, Future World, περιγράφεται ως boppy pop metal, στην κριτική για το Keeper 1
METAL FORCES 24 1987
Britny Fox συνέντευξη, ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’so are you glam? Η μπάντα απαντάει We’re some what glam but much more glossy. We’re not a party or sleazy type band like Poison’’
Holy Terror ‘’are based in LA…LA sucks for speed metal bands because the scene is dominated by glam bands’’
METAL FORCES 26 1987
Taz demo ‘’Taz are a new pop-metal act from Hollywood’’
Tesla interview, ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’do you listen to any glam stuff’’?, η μπάντα απαντάει‘’sure…def leppard, aerosmith, ac/dc, ratt, dokken’’
METAL HAMMER UK 8 august 1987 Twisted Sister Love is for Suckers ‘’disappointing commercial metal’’
METAL HAMMER GREECE 35, NOVEMBER 1987 Αναφορά σε Europe και Bon Jovi ως pop metal
METAL FORCES 27 1988
Cry wolf demo described as ‘’Party metal’’
Tempest demo described as ‘’melodic party rock’’
Goo Goo Dolls συνέντευξη, ο δημοσιογράφος ρωτάει ‘’some compare your image to glam - calling you a glam metal punk band’’, η μπάντα απαντάει ‘’our music is not bogus enough to be glam’’
METAL FORCES 28 1988
Καθιέρωση μόνιμης στήλης με ονομασία Glam & AOR News
METAL FORCES 29 (1988) Rose Shadows demo ‘’a Florida based trashy sleeze outfit’’
‘’The new LA glam sensation Tuff’’
‘’Nottingham’s rising glam sensation Sleezepatrol’’ Britny Fox (περιγράφονται ως glamsters), ‘’we are hard rock, not heavy metal’’ δηλώνουν.
METAL FORCES 30 1988 Koha demo described as ‘’melodic metal’’ ( και αναφέρει ότι μοιάζει με Van Halen, Journey, Kiss)
METAL FORCES 31 (1988) Thunder, περιγράφονται ως ‘’futuristic glam’’ Συνέντευξη Barren Cross, αναφορά στον όρο ‘’pop-metal’’ Dogs D’Amour interview, γίνεται αναφορά σε ‘’sleaze/glam scene’’και ‘’trash/sleaze scene’’
METAL FORCES 32 (1988) Αναφορά στους Wrathchild ως “British glam rockers” Tomorrows Child demo ‘’not yer average glamsters of sleazebags’’ Rain On Fire demo ‘’another LA band similar to Tomorrows Child but a tinge more sleazier’’ Death Row ‘’the glam scene is growing bigger and bigger in L.A. but don’t forget the sleaze’’
METAL HAMMER UK 17, AUGUST 1988 Αφιέρωμα σε ‘’UK SLEEZE ROCK’’
METAL MADNESS 12 1988 Lillian Axe περιγράφονται ως ‘’normal LA metal type stuff’’
METAL HAMMER (GREECE) 42, JUNE 1988 TNT Tell No Tales review, αναφορά στον όρο pop-metal
METAL HAMMER (GREECE) 43, JULY 1988 Poison Open Up And…Say…Ahh! review, ο συντάκτης εξανίσταται για την χρησιμοποίηση του όρου pop metal από τη δισκογραφική εταιρεία της μπάντας και αναρωτιέται ποιος δημιούργησε αυτόν τον ‘’ανόητο’’ όρο (μάλλον αγνοεί ότι ήταν σε συχνότατη χρήση ήδη από το 1983), δηλώνοντας ότι κάνει προσπάθειες ώστε να σταματήσει η χρήση του (στόχος επετεύχθη, αφού πλέον ο όρος δεν χρησιμοποιείται και ακόμη και σε αφιερώματα για τις μπάντες του παρελθόντος, χρησιμοποιείται ο όρος glam metal και ο νεολογισμός hair metal)
METAL FORCES 35 (1989) Pretty Boy Floyd demo ‘’are a breath of fresh air from sleazy L.A. where at the moment the uglier and smellier you are, the quicker you get a record deal’’.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Όπως ανέφερε και ο YouTuber Vic (κανάλι Vic’s Dungeon) σε ένα βίντεό του, οι “ταμπέλες” στη μουσική είναι για να συνεννοούμαστε και όχι για να τσακωνόμαστε, πράγμα το οποίο με βρίσκει απολύτως σύμφωνο. Ταυτόχρονα θεωρώ πως επειδή η metal μουσική δεν είναι ένα από τα πολλά trends που υπάρχουν, αλλά μετράει ήδη πλέον των 50 ετών ύπαρξης, καλό είναι να γραφτεί η ιστορία της με υπευθυνότητα και σοβαρότητα. Στόχος αυτής της έρευνας ήταν να αναδειχθεί το πότε χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά (κατά προσέγγιση) οι όροι που περιγράφουν τα παρακλάδια του heavy metal και ποιο ήταν το αρχικό τους νόημα. Παράλληλα, βάσει των στοιχείων που βρήκα, προσπάθησα να χτίσω ένα συνεκτικό αφήγημα για το πως εξελίχθηκε το νόημα αυτών των όρων κατά την πορεία των χρόνων έως σήμερα. Ελπίζω πως με αυτή την έρευνα, έβαλα κι εγώ το λιθαράκι μου προς την κατεύθυνση της, υπεύθυνα γραμμένης, ιστορίας της metal μουσικής. Το αν το κατάφερα, ας το κρίνει ο αναγνώστης. Κατόπιν των στοιχείων που παρατέθηκαν, θεωρώ πως συζητήσεις του τύπου αν οι Venom και οι Mercyful Fate είναι ή δεν είναι black metal, είναι άνευ ουσίας και νοήματος, διότι μόνο μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο μπορούν να οριστούν. Έτσι λοιπόν, όπως είδαμε, βάσει των κριτηρίων της δεκαετίας του ’80, σαφώς και οι δύο μπάντες ανήκουν στο ρεύμα του black metal, ενώ βάσει των κριτηρίων που αναπτύχθηκαν από τη δεκαετία του ΄90 και μετά (και κρατάνε ακόμη), σαφώς και ΔΕΝ ανήκουν στο black metal αυτές οι μπάντες. Επίσης άνευ ουσίας είναι η διαμάχη για το αν οι Possessed ή οι Death ήταν η πρώτη death metal μπάντα, διότι και αυτός ο όρος υπέστη επίσης μετάλλαξη κατά την πάροδο των ετών. Ως προς ειδικά τους Possessed, θεωρώ πως αντί να ψάχνουν κάποιοι αν ήταν thrash ή death, κάλλιστα μπορεί να λειτουργήσει η διπλή ταμπέλα (thrash/death) επισημαίνοντας ταυτόχρονα ότι η μπάντα ήταν από τις πλέον επιδραστικές στο death metal. Ένα ακόμη συμπέρασμα που θα μπορούσε να εξαχθεί, είναι πως ως προς την κατανόηση των όρων που αναλύθηκαν παραπάνω, είμαστε όλοι παιδιά των 90s. Αυτό διότι ασχέτως του γεγονότος ότι οι ‘’ταμπέλες’’ για τα υποείδη του metal εμφανίστηκαν στα 80s, ο τρόπος που τις αντιλαμβανόμαστε πλέον, διαμορφώνεται στα 90s. Μια απαραίτητη διευκρίνηση που θα ήθελα να κάνω, είναι πως το γεγονός ότι επισήμανα αρκετά λάθη του ελληνικού Metal Hammer, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση απαξίωση ή πολεμική προς το συγκεκριμένο έντυπο. Ίσα ίσα που αναγνωρίζω την συμβολή του, ως την κύρια πηγή των μεταλλικών μου γνώσεων. Απλώς, λόγω του ότι το συγκεκριμένο έντυπο ήταν η μοναδική πηγή πληροφόρησης για τους Έλληνες μεταλάδες κατά τη δεκαετία του ΄80, συνέβαλλε ώστε κάποια λάθη ιστορικού περιεχομένου που έκανε το περιοδικό (σίγουρα όχι εσκεμμένα) να διαιωνίζονται έως σήμερα. Τέλος, δεν αντέχω να μην αναφέρω πως κατά τη διάρκεια της έρευνας και διαβάζοντας συνεντεύξεις από μπάντες που ξεκινούσαν τα πρώτα τους βήματα κατά τη δεκαετία του ΄80, παντού συνάντησα το ίδιο μοτίβο. Οι μπάντες αυτές θεωρούσαν τους εαυτούς τους συνεχιστές μιας μουσικής παράδοσης που ξεκίνησε στα 70s, με άξονα φυσικά τους Black Sabbath και Judas Priest, αλλά επηρεασμένοι και από πλείστες άλλες μπάντες, όπως Rainbow, Scorpions, UFO, Thin Lizzy, Led Zeppelin, Uriah Heep, Deep Purple και μερικές ακόμη, τις οποίες θεωρούσαν heavy metal. Οπότε, κάτι περίεργες απόψεις που διακινούνται τελευταία πως το metal ξεκινάει το 1979, οι Led Zeppelin δεν επηρέασαν το metal, οι Deep Purple επηρέασαν μόνο το neoclassical metal, οι Black Sabbath δεν είναι metal, αλλά ίσα ίσα επηρεάστηκαν από το metal, είναι θεωρίες εκτός τόπου και χρόνου και θυμίζουν Οργουελικές καταστάσεις…Κατά τ’άλλα, let the metal flow, που έλεγε και ο μακαρίτης Chuck Schuldiner των Death και Control Denied.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ
wikipedia.org
metalforcesmagazine.com
rockhard.de
metal-archives.com
sunwarflag.blogspot.com
facebook.com/CelticFrostOfficial
thecorroseum.org
ΕΝΤΥΠΕΣ (MAGAZINES, FANZINES)
METAL FORCES (UK)
KERRANG (UK)
METAL HAMMER (UK)
MARSHALL STACK (UK)
ROCK HARD (GERMANY)
POWER INFUSION (GERMANY)
ROCK HARD (USA)
KICK ASS (USA)
GUILLOTINE (USA)
METAL CHAOS (USA)
UNDERGROUND POWER (USA)
METAL OVERKILL (USA)
BRAIN DAMAGE (USA)
GRINDER (USA)
CRUSIBLE (USA)
WORLD METAL REPORT (USA)
METAL MADNESS (USA)
HARDCORE (USA)
CREEPING DEATH (USA)
METALLIC THRASH (USA)
HEADBANGER (USA)
POWER METAL (USA)
RIP (USA)
METAL MANIA (USA)
MIDWEST MILITIA (USA)
CEREBRAL DEVASTATION (USA)
GRAY MATTER (USA)
VIOLENT NOIZE (USA)
POWER PACKER (USA)
THE BOOK OF ARMAGEDDON (USA)
LOUD (USA)
SHEET METAL (USA)
ENLIGHTENED CHAOS (USA)
NO GLAM FAGS (USA)
NORTHERN METAL (CANADA)
METAL HAMMER & HEAVY METAL (GREECE)
SINGING SWORDS (GREECE)
IRON (GREECE)
ELDRITCH ASSEMBALGE (GREECE)
METAL OVERDOSE (GREECE)
METAL EXECUTION (GREECE)
BAPHOMET (ITALY)
METAL UNDERGROUND (ITALY)
MASTERS OF DISASTER (ITALY)
ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΞΗΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ
DARK QUARTERER (ITALY)
ENRICO PAOLI (ITALY)
JACK STARR (USA)
SNORRE W. RUCH (NORWAY)